«ساموئل اچ آلتمن» یا به‌اختصار «سم آلتمن»، کارآفرین، برنامه‌نویس و سرمایه‌گذار پرریسک آمریکایی است که اغلب او را با دستاوردهایش در حوزه هوش مصنوعی و نقش کلیدی او به‌عنوان مدیرعامل OpenAI و خالق ChatGPT می‌شناسیم. در این مطلب نگاهی به زندگی‌نامه سم آلتمن و فعالیت‌های او خواهیم داشت.
سم آلتمن در سال 1985 در شهر شیکاگو آمریکا متولد شد و اوایل زندگی خود را در شهر سن لوییس ایالت میزوری گذراند. او دوران تحصیل خود را در مدرسه جان باروز (John Burroughs) ایالت لس‌آنجلس سپری کرد و بعد تحصیلات خود را در رشته علوم رایانه دانشگاه استنفورد ادامه داد. آلتمن همانند بسیاری از شخصیت‌های تأثیرگذار حوزه فناوری ازجمله استیو جابز، پس از مدت کوتاهی دانشگاه را رها کرد و مستقیم وارد حوزه کسب‌وکار شد.
اکنون دارایی خالص سم آلتمن حدوداً 500 میلیون دلار است که بخش عمده آن از سهام شرکت‌ها و سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دیگر تأمین می‌شود.
فعالیت‌های سم آلتمن از کجا آغاز شد؟
زمانی که زندگی‌نامه سم آلتمن را مرور می‌کنیم، متوجه علاقه و اشتیاق او به کامپیوتر از دوران کودکی‌اش می‌شویم. او در 8 سالگی با یک مکینتاش که والدین او برایش خریده بودند، کدنویسی، توسعه نرم‌افزار و طراحی سایت را یاد گرفت. بعد از آن در ۱۳ سالگی، با استفاده از زبان برنامه‌نویسی BASIC بازی‌های کامپیوتری برای سیستم‌عامل DOS توسعه داد و سپس به همراه دوستانش شرکتی را تأسیس کرد که در آن برنامه‌های کاربردی برای سایر سیستم‌عامل‌ها آماده می‌کردند.
آلتمن با گذراندن تحصیلات متوسطه، وارد دانشگاه استنفورد شد. پس از انصراف او و دو همکلاسی‌اش در سال 2005، تمام‌وقت به ساخت و توسعه اپلیکیشن لوپت (Loopt) پرداختند. این برنامه برای کاربران گوشی‌های هوشمند امکان به‌اشتراک‌گذاری موقعیت خود به‌صورت انتخابی با سایر افراد را فراهم می‌کرد و در سیستم‌عامل‌های مختلف قابل نصب بود.
لوپت جزو اولین شرکت‌هایی بود که تحت سرمایه‌گذاری 5 میلیون دلاری شرکت وای کامبینیتر (Y Combinator) یا به‌اختصار وای‌سی (YC)، با جذب 30 میلیون دلار سرمایه خطرپذیر، به ارزشی بالغ بر 175 میلیون دلار دست یافت. بااین‌وجود، تعداد اندک کاربران آن، سم آلتمن و هم‌بنیان‌گذاران لوپت را واداشت تا آن را با 43 میلیون دلار به شرکت گرین دات، یک شرکت فعال در حوزه بانک‌داری آنلاین، واگذار کنند.
بعد از لوپت، sam altman در کنار برادرش «جک آلتمن» شرکت سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر Hydrazine را تأسیس کرد و مبلغ 21 میلیون دلار را که شامل بخش عمده‌ای از سهم 5 میلیون دلاری لوپت و سرمایه‌گذاری پیل تیل (Peter Thiel) میلیاردر آلمانی-آمریکایی بود، به سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌های وای‌سی اختصاص داد.
در ادامه فعالیت‌های مرتبط با وای‌سی، سم آلتمن در سال 2011 به‌عنوان شریک تجاری به آن‌ها ملحق شد و سه سال بعد، «پل گراهام»، مدیرعامل وای‌سی، آلتمن را در نقش جانشین خود معرفی کرد. با نظر آلتمن، وای‌سی جمع‌آوری سرمایه 50 میلیون دلاری سری B را برای پلتفرم ردیت رهبری کرد و در همان سال و پس از استعفای مدیرعامل ردیت، مدیریت این مجموعه را به‌صورت موقت و برای تنها 8 روز بر عهده گرفت. همچنین او در سال 2016، پس از گراهام به‌سمت مدیرعاملی وای کامبینیتر منصوب شد. البته سه سال بعد، آلتمن از مدیرعاملی وای‌سی استعفا کرد تا تمام‌وقت به فعالیت‌هایش در مقام مدیرعامل OpenAI مشغول شود.
سم آلتمن به همراه اشخاصی همچون «ایلان ماسک»، «گرگ بروکمن» (Greg Brockman)، «جسیکا لیوینگستون» (Jessica Livingston) و «پیتر تیل» در کنار مایکروسافت، سرویس‌های وب آمازون، اینفوسیس (Infosys) و گروه Y Combinator Research، شرکت بزرگ OpenAI را پایه‌گذاری کرد و به‌عنوان هم‌بنیان‌گذار آن شناخته شد. این تنها همکاری ماسک و آلتمن نیست؛ زیرا او یکی از سرمایه‌گذاران شرکت نورالینک (neuralink) منتسب به ایلان ماسک است که در تولید تراشه‌های مغزی فعالیت دارد.
سم آلتمن فارغ از هوش مصنوعی، در حوزه‌های دیگر نیز اقدام به سرمایه‌گذاری کرده است تا به‌طور کلی مردم او را به‌عنوان یک سرمایه‌گذار پرریسک بشناسند. آلتمن در Airbnb (پلتفرم خرید و اجاره مسکن)، برنامه Stripe، شبکه اجتماعی ردیت و استارتاپ هسته‌ای Helion سرمایه‌گذاری کرده است. آلتمن همچنین به‌عنوان مشاور در بنیاد توسعه استلار (Stellar) که از توسعه ارز دیجیتال پشتیبانی می‌کند، فعالیت دارد.
در سال 2015، نشریه فوربز (Forbes) سم آلتمن و پل گراهام را در فهرست 30 سرمایه‌گذار خطرپذیری که زیر 30 سال هستند، قرار داد. همین‌طور مجله تایم (Time) در سال 2023 او را یکی از 100 فرد تأثیرگذار جهان دانسته است.
اقدامات سم آلتمن در توسعه OpenAI و هوش مصنوعی
OpenAI با هدف توسعه کنترل‌شده و بشردوستانه هوش مصنوعی تأسیس شد و از بدو شروع فعالیت، تحقیقاتش را به‌صورت عمومی منتشر می‌کند و در اختیار مردم قرار می‌دهد.
سرمایه‌گذاران مختلفی در OpenAI حضور دارند که بی‌شک بزرگ‌ترین آن‌ها مایکروسافت است. این شرکت در سال 2019 مبلغی بالغ بر یک میلیارد دلار در آن سرمایه‌گذاری کرد و در ژانویه 2023 (دی‌ماه 1401) نیز از سرمایه‌گذاری حدوداً 10 میلیارد دلاری خبر داد. جدا از مایکروسافت، OpenAI در آوریل 2023 (فروردین‌ماه 1401) مبلغ 300 میلیون دلار از برخی شرکت‌های سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر مانند Sequoia Capital ،Andreessen Horowitz ،Thrive ،K2 Global و Founders Fund جمع‌آوری کرد تا احتمالاً از آن برای توسعه پروژه‌های آتی خود استفاده کند.
یکی از اقدامات مهم OpenAI، توسعه هوش مصنوعی مولد تبدیل متن به تصویر DALL·E بود که اولین نسخه از آن را در ژانویه 2021 (دی‌ماه 1400) عرضه کرد. همین‌طور آخرین مدل آن هم با نام DALL·E 3 در سپتامبر 2023 (شهریورماه 1402) منتشر شد که با بهبودهایی در درک جزئیات همراه بود. علاوه‌براین، OpenAI با راه‌اندازی GPT-3 در نوامبر 2022 (آبان‌ماه 1401) به دستاورد بزرگی در حوزه هوش مصنوعی دست پیدا کرد. لازم به ذکر است که این چت‌بات تنها در عرض 5 روز به یک میلیون کاربر دست یافت و رکورد جدیدی را به ثبت رساند!
در ادامه فعالیت‌های OpenAI، اخیراً برخی منابع از توسعه پروژه‌ای با نام *Q (با تلفظ Q-Star) خبر می‌دهند. این مدل ظاهراً توانایی فوق‌العاده‌ای در محاسبات ریاضی دارد و از چندین گام از مدل‌های فعلی جلوتر است. همین موضوع واکنش برخی محققان و فعالان هوش مصنوعی را در پی داشته و طبق خبر رویترز، چندین کارمند OpenAI در نامه‌ای به هیئت‌مدیره، از پیشرفت این پروژه ابراز نگرانی کرده و آن را خطر جدی برای بشریت دانسته‌اند.
با رهبری و مدیریت سم آلتمن، OpenAI به بزرگ‌ترین کمپانی توسعه‌دهنده هوش مصنوعی مولد تبدیل شده است و بسیاری ازجمله «اریک اشمیت»، مدیرعامل سابق گوگل، این دوران را متحول‌کننده توصیف می‌کنند: «او ارزش این شرکت را از هیچ به حدود 90 میلیارد دلار رساند و دنیای ما را برای همیشه تغییر داده است. نمی‌توانم برای اقدامات بعدی او صبر کنم؛ زیرا من و میلیاردها نفر دیگر از اقدامات آینده او سود خواهیم برد و این باورنکردنی است.»
فعالیت‌های سم آلتمن در حوزه هوش مصنوعی محدود به OpenAI نبوده؛ او در تابستان 2023، پروژه WorldCoin را با قیمت 2 دلار به‌ازای هر توکن شروع کرد. این پروژه یک شبکه مالی و هویتی فراگیر جهانی است که با اسکن شبکیه چشم انسان، هویت آن‌ها را تشخیص می‌دهد. به گفته آلتمن، این کار برای متمایز ساختن انسان از بات‌های هوش مصنوعی که بسیاری از فعالیت‌های کنونی دنیا را انجام می‌دهند، ضروری است.
بااین‌حال، اخیراً شایعات زیادی پیرامون OpenAI ایجاد شده که شروع آن به 17 نوامبر 2023 (26 آبان‌ماه 1402) برمی‌گردد؛ جایی که هیئت‌مدیره OpenAI ناگهان رأی به برکناری سم آلتمن داد. اگرچه برخی منابع خبری از اختلاف سم آلتمن و هیئت‌مدیره درباره خطرهای هوش مصنوعی عمومی خبر دادند، اما طی یک بیانیه رسمی، علت اخراج آلتمن «عدم ارتباط صادقانه او با اعضای هیئت‌مدیره» عنوان شد. پس از آن گرگ بروکمن، رئیس هیئت‌مدیره و برخی کارشناسان بخش‌های دیگر شرکت در اعتراض به این تصمیم استعفا کردند و 650 کارمند OpenAI با انتشار نامه‌ای، استعفای احتمالی خود را در صورت عدم برگشت سم آلتمن و گرگ بروکمن بیان کردند.
سه روز بعد، رسانه‌ها از حضور احتمالی آلتمن و تیمش در مایکروسافت خبر دادند. سپس مایکروسافت اعلام کرد تمامی کارمندان OpenAI که زیر نظر آلتمن فعالیت داشتند، می‌توانند با حفظ سمت، در بخش توسعه و تحقیقات هوش مصنوعی این شرکت استخدام شوند. همین‌طور گاردین از احتمال تأسیس یک شرکت جدید در صنعت هوش مصنوعی توسط سم آلتمن و با همکاری گرگ بروکمن خبر داد.
این حواشی در 22 نوامبر (1 آذرماه 1402) و با اعلام رسمی بازگشت سم آلتمن به OpenAI و تغییر کامل هیئت‌مدیره به پایان رسید. براساس این تغییرات، «برت تیلور» به‌عنوان رئیس هیئت‌مدیره انتخاب شد و دو صندلی دیگر در اختیار «لری سامرز» و «آدام دی آنجلو» قرار گرفت. مایکروسافت نیز حمایت کامل خود از هیئت‌مدیره جدید را اعلام کرد تا به گفته بسیاری از تحلیل‌گران، برنده اصلی این اتفاقات لقب بگیرد؛ زیرا احتمالاً می‌تواند ابتکار عمل بیشتری در OpenAI داشته باشد.
نظر آلتمن درباره هوش مصنوعی چیست؟
به عقیده سم آلتمن، هوش مصنوعی می‌تواند در حل برخی از بزرگ‌ترین چالش‌های بشریت ازجمله تغییرات آب‌وهوایی، درمان سرطان و افزایش دسترسی به انرژی و آموزش کمک کند. البته به‌نظر می‌رسد که سم آلتمن به خطرات احتمالی هوش مصنوعی آگاه است و سعی کرده محدودیت‌های لازم را برای جلوگیری از خطرات آن به‌کار بگیرد.
خالق ChatGPT در مصاحبه با مجله ABC گفته است: «مردم باید خوشحال باشند که اکنون کمتر نگران خطرات هوش مصنوعی هستیم؛ بااین‌وجود، برخی هستند که این محدودیت‌های امنیتی را (برای جلوگیری از خطرات هوش مصنوعی) اعمال نمی‌کنند و فکر می‌کنم جامعه جهانی زمان محدودی برای واکنش نشان‌دادن به این موضوع دارد.»